การได้สัมผัสประสบการณ์ในงานออสการ์คงเป็นความฝันของใครหลายคน ไม่ว่าเด็กหรือผู้ใหญ่ที่ติดตามวงการบันเทิงโดยเฉพาะสายภาพยนตร์มองว่านี่คือเวทีอันทรงเกียรติสูงสุดที่ชีวิตหนึ่งอยากจะมีโอกาสสัมผัสพรมแดงที่นี่สักครั้ง ในฐานะนักแสดงต้องฝ่าฟันแข่งขันการเลือดตาแทบกระเด็น เหล่าเซเลบริตี้ระดับท็อปก็มารวมตัวกันที่นี่ พอเอ่ยแบบนี้คนธรรมดาคนหนึ่งอาจจะเริ่มหมดหวังกับการได้ไปดูออสการ์ แต่วันนี้มีเด็กคนหนึ่งกำลังจะได้โอกาสพิเศษในชีวิตเพื่อไปออสการ์ มันเป็นความฝันที่คนทั้งโลกต่างอิจฉา แต่เรื่องราวเบื้องหลังไม่ได้สวยงามเช่นนั้น มันคือความโชคดีในความโชคร้ายของเด็กหนุ่มคนหนึ่ง

DeAndre Arnold เด็กหนุ่มต้นเรื่องในวันนี้ / ภาพ: The Ellen Show

     เด็กหนุ่มคนต้นเรื่องคือ DeAndre Arnold เด็กจากเท็กซัสที่ไว้ทรงผมเดรดล็อคซึ่งดันไปขัดกฎระเบียบของโรงเรียนมัธยมปลายแห่งหนึ่งในรัฐเท็กซัส เมื่อทรงผมเช่นนี้คือวัฒนธรรมของคนเชื้อชาติหนึ่งการจะต้องเปลี่ยนแปลงหรือตัดออกคงไม่ใช่เรื่องง่ายและพึงกระทำเท่าไหร่นัก ถึงแม้จะเป็นความชอบเองการที่ไปกรอบระเบียบให้บีบรัดขนาดนี้ย่อมไม่ต่างจากการบีบบังคับเด็กให้รู้สึกอึดอัด อัดอั้นตันใจและตั้งคำถามกับตัวเองว่า “คุณค่าของเขาอยู่ที่ไหน” เมื่อทรงผมถูกมองจากสังคมว่า “ผิด” มันไม่มีทางเลยที่จะทำให้เขาเปลี่ยนแปลงเพื่อคนอื่นได้ด้วยความรู้สึกดีๆ

Gabriella Union และ Dwayne Wade คู่สามีภรรยาผู้เชิญ DeAndre Arnold ไปงานประกาศรางวัลออสการ์ / ภาพ: USA Today

     ความโชคร้ายสุดขีดของดีอังเอรไม่ใช่แค่ผิดกฎระเบียบ แต่เขาถูกสั่งห้ามไม่ให้เข้าพิธีจบการศึกษาของโรงเรียนด้วยซ้ำ คำสั่งนี้เป็นเหมือนมีดกรีดใจเด็กหนุ่มผู้พากเพียรเรียนมาจนจบแต่ไม่ได้การยอมรับเพียงเพราะทรงผม มันโหดร้ายจริงๆ แต่ชีวิตมี 2 ด้านเสมอ และแล้วความโชคดีก็เกิดขึ้นเพราะความโชคร้าย Dwayne Wade อดีตนักบาสเกตบอลระดับแชมป์เอ็นบีเอ และ Gabrielle Union นักแสดงหญิงภรรยาของดเวย์น โปรดิวเซอร์เชิญเด็กหนุ่มคนนี้เข้าร่วมงานออสการ์ประจำปีนี้ในฐานะแขกคนพิเศษของภาพยนตร์สั้น “Hair Love” ซึ่งเข้าชิงรางวัลสาขาภาพยนตร์แอนิเมชั่นสั้นยอดเยี่ยมประจำปีนี้

ภาพมุมข้างของ DeAndre Arnold ที่เผยให้เห็นทรงผมแบบชัดๆ / ภาพ: Click2Houston

     การเคลื่อนไหวของทีมงานภาพยนตร์สั้นเรื่องนี้เป็นเรื่องน่าสนใจมากเมื่อพวกเขาโพสต์ภาพลงบนแอคเคาต์อินสตาแกรมของภาพยนตร์โดยคำนึงถึงประเด็นที่โรงเรียนสั่งห้ามดีอังเดรไม่ให้เข้าพิธีจบการศึกษาและเหล่าโปรดิวเซอร์ก็ทำการเชิญเจ้าของทรงผมเดรดล็อคมาที่งานออสการ์ในคืนวันอาทิตย์ที่จะถึงนี้ตามเวลาในประเทศสหรัฐอเมริกา (เช้าวันจันทร์ที่ 10 กุมภาพันธ์ตามเวลาในประเทศไทย) ถือเป็นสิ่งเล็กน้อยแต่ยิ่งใหญ่สำหรับเด็กคนหนึ่งที่โดนกฎโรงเรียนบีบรัดจนเกินพอดี บางครั้งทรงผมไม่ใช่แค่เรื่องความสวยงาม บริบทบางอย่างไม่สามารถตัดให้ขาดได้ขนาดนั้นจริงๆ

ฉากความน่ารักจากภาพยนตร์เรื่อง Hair Love / ภาพ: Courtesy of Hair Love

     โดยภาพยนตร์ของคู่สามีภรรยาเรื่องนี้เป็นเรื่องราวเกี่ยวกับคุณพ่อเชื้อสายแอฟริกัน-อเมริกันที่เริ่มเรียนรู้ในการจัดแต่งทรงผมให้ลูกสาวเป็นครั้งแรก เส้นเรื่องนี้ทำให้ดีอังเดรสนใจอย่างมากเพราะมันเกี่ยวข้องกับวัฒนธรรมเรื่องทรงผมของเขาเหมือนกัน เขาเผยในรายการของซีบีเอสว่า “มันบ้ามาก! ผมไม่เคยคิดเลยว่าคนระดับดเวย์นและกาเบรียลจะสนับสนุนผมขนาดนี้” เด็กคนนี้ไว้ผมทรงเดรดล็อคมาตั้งแต่เกรด 7 (ประมาณ ม.1) และไม่มีแผนจะตัดมันด้วยซ้ำ พ่อของเขายืนยันหนักแน่นถึงทรงผมของลูก พร้อมแสดงความคิดเห็นว่า “ทรงผมมันไม่ได้เกี่ยวอะไรกับเรื่องการเรียนของเขาเลย” ตอนนี้ในรัฐเท็กซัสยังคงมีหลายต่อหลายโรงเรียนที่ให้ความสำคัญกับเรื่องระเบียบชุดและทรงผม เมื่อมองย้อนกลับมาที่ประเทศก็ต้องยอมรับว่าเราอยู่ในจุดขัดแย้งเดียวกัน กระแสสังคมที่เปลี่ยนไปอาจทำให้โลกเปลี่ยนแปลง ตอนนี้เรากำลังอยู่ในกฎที่สร้างประโยชน์ให้กับนักเรียนจริงหรือ...นี่คือสิ่งที่ทุกคนต้องเริ่มตั้งคำถามและตอบมันด้วยตัวเอง บางครั้งกฎระเบียบบีบบังคับนักเรียนในเรื่องที่ไม่จำเป็นเกินไปหรือไม่ หรือสิ่งที่เป็นอยู่เหมาะสมแล้วกับแวดวงการศึกษาไม่ว่าจะในเท็กซัสหรือประเทศไทยเอง แต่ความเข้มข้นเรื่องความขัดแย้งประเด็นเชื้อชาติมันหนักหนาสาหัสอยู่เหมือนกัน เพราะกฎระเบียบเหล่านี้ถูกสร้างโดยคนผิวขาวและใช้วัฒนธรรมตนเป็นที่ตั้ง ผมยาว ถักผม และทรงอื่นๆ จากวัฒนธรรมอื่นๆ ก็จะกลายเป็นผิดกฎระเบียบทันที เหมือนกับผมสีต่างๆ ในโรงเรียนไทยที่ผิดกฎของบางโรงเรียนแม้พวกเขาจะมีผมสีนั้นโดยธรรมชาติก็ตาม หรือนี่เป็นเครื่องมือการผลิตซ้ำการเหยียดชาติพันธุ์โดยไม่รู้ตัวกันนะ...คำถามตั้งแง่เชิงนามธรรมแบบนี้มีแต่ตัวเราเท่านั้นที่ให้คำตอบได้