เจาะลึกเรื่องราวของ François Junod ผู้อยู่เบื้องหลังออโตเมตอน Van Cleef & Arpels อันน่าทึ่งตลอดทุกปี

     ท่ามกลางบรรยากาศคึกคักของงาน Watches & Wonders 2025 แบรนด์ Van Cleef & Arpels ได้เปิดห้องต้อนรับสุดเอกซ์คลูซีฟให้เราได้พูดคุยกับฟร็องซัว ฌูว์โน ปรมาจารย์ด้านการรังสรรค์ออโตมาตอน (automaton) ศิลปินและช่างฝีมือผู้ไม่เคยหยุดพัฒนาผลงาน หลังจากกล่าวทักทายอย่างเป็นกันเองแล้ว การสนทนาก็เริ่มขึ้นด้วยคำถามที่ผู้เขียนสงสัยมาตลอดว่า เขารู้สึกกดดันบ้างไหมกับการต้องเนรมิตผลงานระดับเอกอุออกมานำเสนอให้ทุกคนที่ตั้งตารอคอยด้วยความคาดหวังได้ชื่นชมกันทุกปี?

     ฟร็องซัวตอบอย่างรวดเร็ว “แน่นอนว่าผมต้องได้รับแรงกดดันทุกอย่างแบบปฏิเสธไม่ได้อยู่แล้ว ซึ่งแต่ละปีก็มีแรงกดดันเช่นนี้ แต่สิ่งที่กดดันมากกว่าอย่างอื่นคือความซับซ้อนของชิ้นงานออโตมาตอน” เขายังแอบเอ่ยถึงโปรเจกต์ใหม่ในอนาคตอันใกล้นี้ที่ท้าทายและสร้างแรงกดดันมหาศาลด้วย แม้จะเผยรายละเอียดไม่ได้ แต่เขายกตัวอย่างว่าผลงาน Naissance de l'Amour Automaton ในปีนี้ก็คือผลผลิตจากความกดดัน แต่เป็นชิ้นงานที่เต็มไปด้วยกลไกอันสลับซับซ้อนที่เขาทำขึ้นมาอย่างประณีต

     ดวงตาของเขาเป็นประกายเมื่อพูดถึงผลงานและความซับซ้อนของกลไก เราจึงชวนให้เขาเล่าถึงประสบการณ์และเส้นทางชีวิตในการเป็นผู้รังสรรค์ผลงานออโตมาตอน เขาจึงบรรยายเกี่ยวกับสายเลือดความเป็นทายาทของตระกูลซึ่งเป็นช่างฝีมือทำงานด้านนี้มาตลอด และมีการถ่ายทอดความรู้จากรุ่นสู่รุ่น ตอนนี้ฟรองซัวส์เป็นทายาทรุ่นที่ 4 ของตระกูล อย่างไรก็ตามแรงบันดาลใจสำคัญที่ทำให้เขาสนใจงานด้านนี้จริงจังกลับมาจากช่างฝีมือชาวฝรั่งเศสคนหนึ่ง

     “เมื่อตอนอายุ 14 ปีผมมีโอกาสได้พบกับช่างฝีมือชาวฝรั่งเศสชื่อ Michel เขาอายุ 20 ปีในตอนนั้น เขาทำให้ผมได้เรียนรู้ถึงมิติที่ล้ำลึกและด้านที่แปลกใหม่ของโลกแห่งกลไก ซึ่งหมายถึงการสร้างสรรค์ออโตมาตอน และไม่เคยรู้มาก่อนว่ามันเป็นอาชีพ” เขากล่าวเสริมว่า “หลังจากนั้นผมก็ทำงานเกี่ยวกับออโตมาตอนมาโดยตลอด ผมใช้ทั้งชีวิตกับงานนี้ ผมไม่รู้จักอะไรอย่างอื่นเลย มีแค่ออโตมาตอนเท่านั้น”

     คำกล่าวนี้สะท้อนชัดถึงความมุ่งมั่นและประสบการณ์อันโชกโชนที่เขาสั่งสมมานานหลายทศวรรษ เมื่อถามลึกลงไปว่าในความหลงใหลเรื่องออโตมาตอนซึ่งมีองค์ประกอบและเทคนิคเชิงศิลป์ รวมถึงนวัตกรรมมากมาย เขาโปรดปรานองค์ประกอบใดมากที่สุด? ฟร็องซัวตอบทันทีว่า “ผมชื่นชอบการประดิษฐ์กลไกที่ใช้งานได้จริง ชอบกระบวนการและเทคนิคที่ทำให้กลไกลื่นไหล โดยเฉพาะการทับซ้อนกันของแผ่นดิสก์ที่เชื่อมประสานกลไกด้านในตัวเครื่องออโตมาตอนให้ขับเคลื่อนแบบไม่มีสะดุดราวกับว่ามันมีชีวิต” เขาหยุดเล็กน้อยแล้วพูดต่อว่า “เมื่อเปรียบเทียบกับนาฬิกาที่มีองค์ประกอบจำนวนหนึ่ง ออโตมาตอนก็เป็นลักษณะเดียวกัน แต่มีจำนวนมากกว่าและซับซ้อนกว่า โดยเฉพาะเมื่อต้องสอดแทรกแผ่นดิสก์ที่ช่วยเสริมความนุ่มนวลของกลไกขึ้นอีกระดับเข้าไป”

     หลังจากพูดถึงประสบการณ์และเรื่องเชิงเทคนิคกลไกมาพอสมควรแล้ว เราก็สลับมาคุยถึงมุมมองด้านความสวยงามของเขาในฐานะปรมาจารย์แห่งออโตมาตอน ด้วยคำถามว่า ถ้าพูดในเชิงการตกแต่งและการสร้างความสวยงาม คุณชอบเทคนิคใดมากที่สุด? เขาหยุดคิดสักพักแล้วตอบคำถามพร้อมเล่าถึงเรื่องราวเบื้องหลังอีกด้านหนึ่งว่า “ผมเรียนรู้เรื่องกลไกที่เมืองบ้านเกิด ต่อมาได้ร่วมงานกับมิเชลช่างฝีมือชาวฝรั่งเศสที่กล่าวถึงก่อนหน้านี้ หลังจากนั้นก็เดินทางสู่เมืองโลซานเพื่อค้นหาและเรียนรู้ศาสตร์ด้านประติมากรรม และนี่คือสิ่งที่ผมชื่นชอบที่สุด”

     เขาหลงใหลงานประติมากรรมเป็นอย่างมาก แต่มันมีความแตกต่างกับศาสตร์ด้านกลไกแบบคนละขั้ว เราจึงถามว่าเขาชื่นชอบด้านไหนมากกว่ากัน? เขาตอบแบบไม่ลังเลว่า “ไม่มีที่ชอบมากกว่า ผมชอบทั้ง 2 ศาสตร์เท่าๆ กัน เพราะต้องมีศาสตร์ทั้ง 2 ด้านและอีกหลากหลายเทคนิคจึงจะรังสรรค์ออโตมาตอนขึ้นมาได้อย่างสมบูรณ์แบบ ถ้าอยากสร้างสิ่งมหัศจรรย์คุณต้องเชี่ยวชาญในทุกด้าน” ฟร็องซัวกล่าวเสริมถึงผลงานในปีนี้ว่า “ตัวคิวปิดในออโตมาตอนนั้นโดดเด่นด้วยงานฝีมือชั้นสูงตามรูปแบบของเมซง รังสรรค์ขึ้นโดยใช้เทคนิคเฉพาะ พร้อมงานประดับอัญมณีอย่างวิจิตรอันเป็นเอกลักษณ์ของแวน คลีฟ แอนด์ อาร์เปลส์ และนี่ยังเป็นการค้นพบสิ่งใหม่ๆ เช่นเดียวกับทุกครั้งที่ผมสร้างผลงานออโตมาตอน”

     ตลอดการพูดคุยเราสัมผัสได้ถึงพลังงานที่เปี่ยมล้นออกมาจากศิลปินเอกท่านนี้ จึงขอปิดท้ายด้วยคำถามเกี่ยวกับแรงบันดาลใจและความหลงใหลของเขา “ธรรมชาติ ต้นไม้ น้ำ ดาราศาสตร์ และอื่นๆ คือความมหัศจรรย์ที่รังสรรค์ขึ้นในรูปแบบออโตมาตอน ผมชอบท้าทายขีดจำกัดของตัวเองและก้าวไปข้างหน้า ก้าวไปให้เกินกว่าจุดที่ผมรู้ว่าตัวเองทำได้ ผมจะสร้างความประทับใจให้ตัวเองก่อน แล้วหลังจากนั้นคนอื่นจะประทับใจในผลงานที่เกิดจากความมุ่งมั่นของผมเช่นกัน”

     เขากล่าวจบอย่างสวยงามในการให้สัมภาษณ์เกี่ยวกับผลงานออโตมาตอนทั้งในอดีตและในปีนี้ซึ่งได้แก่ผลงาน Planétarium Automaton และ Naissance de l'Amour Automaton ที่เกิดจากความมุ่งมั่นอย่างเต็มเปี่ยม จนนำมาสู่การสร้างสรรค์สิ่งมหัศจรรย์ออกสู่สายตาคนทั่วโลก และเขาคือผู้อยู่เบื้องหลังเรื่องราวทั้งหมด “ฟรองซัวส์ ฌูโนด์”

(สามารถอ่านเรื่องราวเพิ่มเติมเกี่ยวกับโลกนาฬิกาได้กับบทความ โว้กเก็บครบทุกมิติกับการเฉลิมฉลอง 150 ปี Audemars Piguet ณ กรุงเทพมหานคร)