สำหรับสายแฟ(ชั่น) แล้ว เชื่อว่าไม่มีอะไรทำให้เราตื่นเต้นได้เท่าการมีนวัตกรรมใหม่ๆ เกิดขึ้นในวงการแฟชั่น โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้ามันเป็นนวัตกรรมเกี่ยวกับสิ่งทอที่ทำจากวัตถุดิบจากธรรมชาติ ยิ่งทำให้เรารู้สึกถึงเทคโนโลยีที่ก้าวไปอีกขั้น อีกทั้งยังเป็นการเพิ่มตัวเลือกให้กับสายแฟชั่นที่รักษ์โลกอีกด้วย ในบทความนี้จะพาไปทำความรู้จักกับหนังทางเลือกจากพืชที่กำลังเป็นที่นิยมอย่างแพร่หลายในอุตสาหกรรมแฟชั่น อย่าง ‘Plant-Based Leather’ 

หนังทางเลือกที่ทำมาจากเห็ดรา / ภาพ: Smithsonian Mag

     เชื่อว่าหลายคนคงเคยได้ยินเรื่องของมลพิษและผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมที่เกิดจากอุตสาหกรรมเครื่องหนังกันมาบ้าง เริ่มตั้งแต่ขั้นตอนการผลิตที่จำเป็นต้องใช้สารเคมีเป็นหลัก อีกทั้งยังมีการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ในปริมาณมากไปสู่ชั้นบรรยากาศ ดังนั้นการหาวัสดุหรือวัตถุดิบอื่นๆ ที่มาใช้ในการผลิตแทนหนังสัตว์จึงถูกคิดค้นขึ้นมาเรื่อยๆ จนในที่สุดก็มีการนำพืช ผัก ผลไม้ มาใช้แทนหนังสัตว์จริง ในปัจจุบัน พืชที่นิยมนำมาใช้ในการทำหนังทางเลือกในอุตสาหกรรมแฟชั่นมักเป็นอะไรที่หลายคนอาจคิดว่าคงเป็นไปไม่ได้ ทั้ง เห็ด องุ่น สัปปะรด กระบองเพชร แอปเปิ้ล และอื่นๆ อีกมากมาย เหตุผลเพราะพืชเหล่านี้มีคุณสมบัติที่ใกล้เคียงกับเส้นใยที่ใช้ในการผลิตสินค้าต่างๆ ได้ สามารถนำมาผลิตเป็นเครื่องหนังคุณภาพดีและทนทาน รวมถึงยังสามารถหาวัตถุกิบเหล่านี้ได้ง่ายตามพื้นที่ท้องถิ่น ซึ่งการเปลี่ยนมาใช้หนังจากทางเลือกนั้นช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมได้หลายด้าน ทั้งการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ช่วยลดการใช้น้ำ หรือการนำพืช ผัก ผลไม้ที่เหลือทิ้งมาใช้ประโยชน์อีกครั้งโดยไม่ต้องปลูกเพิ่มให้เปลืองทรัพยากร จนหลายๆ แบรนด์ต่างยอมรับว่า Plant-Based Leather คือทางเลือกที่ยั่งยืนที่สุดในตอนนี้

Victoria Bag ของแบรนด์ Hermés ที่ใช้หนังจากเห็ดมาทำกระเป๋า / ภาพ: Hermés

     หนังทางเลือกจากเห็ดรา เป็นหนึ่งในหนังที่นิยมมากที่สุดในอุตสาหกรรมแฟชั่น เพราะเซลล์ของเห็ดมีคุณสมบัติในเรื่องของความอ่อนนุ่มคล้ายกับหนังสัตว์จริงๆ และมีเส้นใยที่มีความทนทาน อีกทั้งยังสามารถเพาะพันธ์ุได้ง่าย ซึ่งช่วยลดเวลาในการผลิตไปได้มากเมื่อเทียบกับหนังทั่วไป จนทำให้แบรนด์ลักชัวรีอย่าง Hermès จับมือกับ Mycoworks บริษัทสตาร์ทอัพที่ผลิตเส้นใยจากเห็ด เพื่อนำหนังจากเห็ดนี้มาผลิตสำหรับกระเป๋า Victoria Travel Bag  นอกจากนี้แบรนด์แฟชั่นอย่าง Stella McCartney แบรนด์ที่ให้ความสนใจในเรื่องของ Sustainability ก็หยิบเอาหนังจากเห็ดมาใช้อยู่หลายครั้ง และล่าสุดก็ได้เปิดตัวกระเป๋ารุ่นแรกของแบรนด์ที่ทำจากเห็ด อย่างกระเป๋ารุ่น Frayme Mylo ครั้งแรกในคอลเล็กชั่น Summer 2022 บนรันเวย์ที่เมืองปารีส โดยแรงบันดาลใจหลักของคอลเล็กชั่นนี้ก็มาจากเห็ดแทบจะทั้งหมด รวมถึงความสามารถที่ซ่อนอยู่ในเห็ดที่อาจช่วยโลกของเราอีกด้วย

กระเป๋ารุ่น Frayme Mylo จากแบรนด์ Stella McCartney / ภาพ: Veg News

     นอกจากเห็ดแล้ว กากองุ่นก็ถูกนำมาใช้ทำเป็นหนังทางเลือกเมื่อไม่กี่ปีมานี้ โดยเป็นการนำส่วนของเม็ดองุ่นและเปลือกองุ่นที่ทิ้งแล้วจากการหมักไวน์มาผ่านขั้นตอนการผลิตอีกครั้ง ทั้งนี้ Vegea บริษัทสตาร์ทอัพจากประเทศอิตาลีที่เน้นการพัฒนาวัสดุชีวภาพสำหรับใช้ในวงการแฟชั่นได้คิดค้นจนสร้างสรรค์หนังทางเลือกที่ทำจากเปลือกองุ่นได้สำเร็จ และได้ทำงานร่วมกับแบรนด์แฟชั่นหลายแบรนด์ อย่าง Ganni หรือ H&M ในการผลิตสินค้าทั้งเสื้อผ้าและกระเป๋า นอกจากนี้ ยังร่วมมือกับรถยนต์แบรนด์ลักชัวรีอย่าง Bentley โดยการนำหนังจากเปลือกองุ่นของ Vegea มาใช้เป็นบุภายในรถเพื่อฉลองวาระครบรอบ 100 ปีอีกด้วย

หนังทางเลือกที่ผลิตจากเปลือกขององุ่น / ภาพ: H&M Foundation

     เดาว่าหลายคนคงเคยได้ยินชื่อหนังจากเส้นใยสัปปะรดกันมาบ้างแล้ว เพราะมันเป็นหนังทางเลือกสำหรับอุตสาหกรรมแฟชั่นที่มีมาสักพักใหญ่ๆ โดยจุดเริ่มต้นของการนำเส้นใยจากสัปปะรดมาใช้เกิดจากการที่อุตสาหกรรมเครื่องหนังนั้นเป็นมลพิษและทำลายสภาพแวดล้อมของประเทศฟิลิปปินส์อย่างมาก จึงทำให้ Dr.Carmen Hijoso ที่ปรึกษาอุตสาหกรรมส่งออกเครื่องหนังของประเทศฟิลิปปินส์ ได้ลงมือทำการวิจัยและคิดค้นวัสดุอื่นขึ้นมาแทน เธอได้นำเอาแรงบันดาลใจจาก Barong Tagalog ชุดประจำชาติของฟิลิปปินส์ที่ตัดเย็บด้วยใยสัปปะรดมาเป็นไอเดียในการผลิตเครื่องหนังด้วยใยสัปปะรด โดยใช้ใบของสัปปะรดที่เหลือทิ้งจากการตัดแต่งมาสกัดและนำเส้นใยนั้นมาใช้จนประสบความสำเร็จภายใต้ชื่อแบรนด์ Pinatex ที่หลายคนอาจจะคุ้นหูกันมาบ้าง

รถยนต์แบรนด์ลักชัวรีอย่าง Bentley ก็นำหนังจากเปลือกองุ่นของ Vegea มาใช้เป็นบุภายในรถ / ภาพ: Read-A

     อีกสิ่งที่น่าสนใจคือบริษัทที่ลงทุนคิดค้นการนำพืชผักมาใช้ในการทำหนังทางเลือก มักจะเป็นบริษัทสตาร์ทอัพที่เพิ่งเกิดใหม่ อย่าง Mycoworks หรือ Vegea เป็นต้น อาจเป็นเพราะบริษัทเหล่านี้อยากเป็นส่วนหนึ่งในการหาทางออกที่อาจช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม และพยายามหยิบยกสิ่งที่เหลือใช้มาก่อให้เกิดประโยชน์อีกครั้ง เพื่อเป็นการทดแทนการใช้หนังจากสัตว์จริงๆ

เส้นใยสัปปะรดที่ทำจากใบของสัปปะรดที่เหลือทิ้งจากการตัดแต่งมาสกัด / ภาพ: HFS Collective

     ต้องยอมรับว่า Plant-Based Leather เป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่น่าสนใจสำหรับผู้บริโภคในปัจจุบัน แน่นอนว่าไม่มีการผลิตเครื่องหนังแบบไหนที่ไม่มีกระทบต่อสิ่งแวดล้อม แต่การนำพืช ผัก ผลไม้มาเป็นส่วนประกอบหลักนั้น มีส่วนช่วยให้อุตสาหกรรมแฟชั่นลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมทั้งทางตรงและทางอ้อมได้ อีกทั้งยังเป็นการรณรงค์ให้ผู้คนตระหนักถึงสิ่งแวดล้อมรอบตัวไปในตัวด้วย