หลายคนเมื่อผมร่วงมักนึกถึงสาเหตุแรกๆ ว่าเกิดจากแชมพู หรือการสระผมบ่อยเกินไป แต่ความจริงแล้ว ผมร่วงส่วนใหญ่เกิดจากปัจจัยภายในร่างกายและสิ่งแวดล้อมรอบตัว ที่เราอาจไม่ทันสังเกต เช่น ฮอร์โมนไม่สมดุล ความเครียดสะสม การขาดสารอาหารสำคัญ หรือผลข้างเคียงจากยาที่ใช้ อีกทั้งยังมีปัจจัยภายนอก เช่น การจัดแต่งผมบ่อยๆ หรือความร้อนจากอุปกรณ์ทำผมที่ทำให้เส้นผมอ่อนแอและหลุดร่วงได้ง่าย การรู้จักสาเหตุเหล่านี้ไม่เพียงช่วยให้เราหาวิธีแก้ปัญหาได้ตรงจุด แต่ยังช่วยให้บำรุงและป้องกันผมร่วงได้อย่างมีประสิทธิภาพ โว้กบิวตี้พาไปเจาะลึก 5 สาเหตุหลักของผมร่วงที่ไม่ได้เกี่ยวกับแชมพู พร้อมคำอธิบายละเอียดเพื่อให้สามารถเข้าใจและจัดการผมร่วงได้อย่างถูกวิธี
-
ฮอร์โมนไม่สมดุล
ฮอร์โมนมีบทบาทสำคัญต่อวงจรการเจริญเติบโตของเส้นผม โดยเฉพาะ ฮอร์โมนเพศชาย (testosterone) และ DHT ที่สามารถเข้าไปทำให้รากผมฝ่อและเส้นผมบางลง นอกจากนี้การเปลี่ยนแปลงของ ฮอร์โมนเพศหญิง เช่น ช่วงตั้งครรภ์ หลังคลอด หรือช่วงหมดประจำเดือน ก็สามารถทำให้ผมร่วงชั่วคราวได้เช่นกัน ฮอร์โมนไทรอยด์ก็เป็นอีกตัวแปรสำคัญ ทั้งภาวะ hypothyroidism และ hyperthyroidism สามารถส่งผลให้เส้นผมเปราะบาง หลุดร่วงง่าย หรือเกิดผมบางทั่วศีรษะได้ โดยเฉพาะผู้ที่มีปัญหาผมร่วงเรื้อรัง การตรวจระดับฮอร์โมนและปรึกษาแพทย์จะช่วยวินิจฉัยและแก้ไขได้ตรงจุด
-
ความเครียดสะสม
ความเครียดทั้งทางกายและจิตใจส่งผลโดยตรงต่อวงจรผม เพราะเมื่อร่างกายผลิตฮอร์โมนคอร์ติซอลมากเกินไป จะเข้าไปกระตุ้นให้เส้นผมเข้าสู่ระยะหลุดร่วง (telogen) เร็วขึ้น ทำให้ผมร่วงเป็นจำนวนมากภายในไม่กี่เดือน ภาวะนี้เรียกว่า Telogen Effluvium ซึ่งมักเกิดหลังเหตุการณ์เครียดหนัก เช่น การเจ็บป่วย การผ่าตัด หรือความเครียดสะสมในชีวิตประจำวัน แม้จะไม่ได้สระผมผิดวิธีแต่ผมก็ร่วงได้ง่าย นอกจากนี้ความเครียดเรื้อรังยังทำให้รากผมอ่อนแอ เส้นผมบางลง และฟื้นตัวช้า การจัดการความเครียดด้วยการพักผ่อนให้เพียงพอ ออกกำลังกาย และหากิจกรรมผ่อนคลายทำจึงเป็นสิ่งสำคัญ
ภาพ: istock
-
ขาดสารอาหารสำคัญ
การขาดสารอาหารบางชนิดสามารถทำให้ผมอ่อนแอ เปราะ และหลุดร่วงง่าย สารอาหารสำคัญที่เกี่ยวข้องกับเส้นผม ได้แก่ โปรตีน ซึ่งเป็นโครงสร้างหลักของเส้นผม, เหล็ก ที่ช่วยลำเลียงออกซิเจนไปยังรากผม, สังกะสี ที่เกี่ยวข้องกับการเจริญเติบโตและซ่อมแซมรากผม, วิตามิน B-complex และ ไบโอติน ที่ช่วยเสริมความแข็งแรงและป้องกันผมแตกปลาย และ โอเมก้า 3 ที่ช่วยให้ผิวหนังศีรษะชุ่มชื้นและเส้นผมมีน้ำหนักและความเงางาม ฉะนั้นสำหรับผู้ที่จำกัดอาหาร เช่น กินมังสวิรัติหรืออาหารแบบ low-protein หากไม่ได้วางแผนโภชนาการให้เหมาะสม อาจขาดสารอาหารเหล่านี้โดยไม่รู้ตัว นอกจากนี้ผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ที่สูญเสียเลือดระหว่างมีประจำเดือนบ่อยๆ ก็มีโอกาสขาดเหล็ก จึงสังเกตเห็นผมร่วงได้ชัดเจน การปรึกษาแพทย์หรือนักโภชนาการเกี่ยวกับการเสริมวิตามินและแร่ธาตุที่จำเป็น จะช่วยฟื้นฟูเส้นผมให้แข็งแรงและลดปัญหาผมร่วงจากโภชนาการได้
-
การใช้ยาหรือการรักษาทางการแพทย์
ยาหรือการรักษาทางการแพทย์บางชนิดสามารถส่งผลต่อวงจรการเจริญเติบโตของเส้นผมโดยตรง ทำให้ผมเข้าสู่ระยะหลุดร่วงเร็วกว่าปกติ แม้เราจะดูแลเส้นผมอย่างดี ยาที่มักเกี่ยวข้องกับผมร่วง ได้แก่ ยาเคมีบำบัด ซึ่งมักทำให้ผมร่วงเกือบทั้งหมดอย่างรวดเร็ว, ยาลดความดันโลหิตบางชนิด ที่อาจส่งผลต่อการไหลเวียนของเลือดไปยังรากผม, ยาต้านการอักเสบหรือยาฮอร์โมนบางชนิด รวมถึงยาต้านซึมเศร้า การใช้ยาเหล่านี้อาจทำให้ผมร่วงกระจายทั่วศีรษะหรือเฉพาะบางจุด การปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับผลข้างเคียง การปรับขนาดยา หรือการใช้ผลิตภัณฑ์บำรุงเส้นผมเสริม สามารถช่วยลดความรุนแรงของผมร่วงและกระตุ้นให้ผมฟื้นตัวได้เร็วขึ้น
ภาพ: istock
-
ปัจจัยภายนอกอื่นๆ
แม้ว่าจะไม่ได้เกิดจากแชมพู แต่ปัจจัยภายนอก ก็มีผลต่อความแข็งแรงของเส้นผมอย่างมาก ไม่ว่าจะเป็นการใช้ความร้อนสูงจากไดร์เป่าผม เครื่องหนีบผม หรือที่ม้วนผมบ่อยๆ ทำให้เส้นผมแห้ง แตกปลาย และหลุดร่วงง่าย การรวบผมแน่นๆ หรือใช้เครื่องประดับที่รัดผมแรงเกินไปก็สามารถทำให้รากผมอ่อนแอและเกิดผมร่วงจากแรงดึง นอกจากนี้ มลภาวะ ฝุ่น ควัน และรังสี UV ยังสามารถทำร้ายโครงสร้างเส้นผม ทำให้ผมเปราะและแห้งเสีย การป้องกันโดยใช้ผลิตภัณฑ์บำรุงผมที่ช่วยลดความเสียหายจากความร้อนและสารเคมี รวมถึงลดความถี่ในการมัดผมแน่นๆ และปกป้องเส้นผมจากแสงแดด จะช่วยลดปัญหาผมร่วงจากปัจจัยภายนอกได้อย่างเห็นผล
